Decálogo para unha cartografía

 José Domingo de Prada

 

Vivir en tempos de crise depara experiencias e lecturas da realidade nas que posiblemente nunca antes pensaramos, aínda que as tiveramos diante en moitas ocasións. A opulencia das nosas sociedades facíaas invisibles, ou ben a nós facíanos insensibles a elas.

Por exemplo, sempre pensamos que o Terceiro Mundo estaba aló polo Sur do globo, mentres que nós nos situabamos na linde do Norte, entre os que viven ben, formando parte dos elixidos, do Primeiro Mundo. Isto desvélase hoxe como un mito, coma unha falsa crenza amplamente vociferada polos nolos nosos líderes políticos de todo signo e condición e que semella groseiramente falsa e unha mera escusa para esquilmarnos -moral, económica, lexislativa e socialmente- sen que repararamos no que facían.

¿Somos Primeiro Mundo? Existen múltiples argumentos que o cuestionan:

1. A taxa de desemprego non se corresponde coa dun país do Primeiro Mundo, nin do Segundo, nin do Terceiro. Aquí estamos no ámbito do Quinto Mundo. Unha cuarta parte da poboación activa sen traballo non pode admitirse como realidade de ningún Primeiro Mundo. Paralelamente ao desemprego móvese a emigración. O Primeiro Mundo recibe inmigrantes, o Terceiro exporta emigrantes. Hoxe os mellores individuos das nosas sociedades, unha mocidade moi ben preparada, vai contribuír ao desenvolvemento doutros países (do Primeiro Mundo) mentres marchan de aquí os que viñeran hai uns anos coa ilusión de desenvolver entre nós unha vida digna.

2. A transixencia coa corrupción é un dos signos distintivos do Terceiro Mundo, pola contra, a súa ausencia e persecución inmediata e expeditiva forma parte do Primeiro. Entre nós abunda esta como un elemento vital, que nos constitúe e mantén, máis notorio e escandaloso polas cantidades que supón nas clases dirixentes, pero da que ninguén escapa. ¿Quen non pediu ou aceptou facer pagos sen IVE, por exemplo?

3. Non somos Primeiro Mundo porque a pobreza económica e a degradación social e cultural instaláronse entre nós e fan imposible a liberdade individual e política. A democracia devén hoxe un concepto retórico, baleirado de significado, de contido e de realidade pola penuria de medios, a marxinación e a ignorancia de tantos.

4. Fronte a isto, as nosas elites seguen paseando polos paraísos fiscais e polos templos internacionais do luxo e da exhibición, alternando coas elites do Terceiro Mundo. As do Primeiro soen ser máis discretas.

5. A débeda do Estado español é propia do Terceiro Mundo, sobre todo desde que nos lanzamos ás axudas e ós rescates financeiros. As débedas asumidas lastrarán a un par de xeracións. Co futuro hipotecado ¿somos Primeiro Mundo? Coa débeda coexisten evasións fiscais astronómicas e unha feble loita contra o fraude, que persegue máis ao pequeno defraudador (que o hai) que aos grandes defraudadores (que tamén os hai, pero son regularizados -por impunidade, prescrición ou amnistía-). ¿País do Primeiro Mundo?

6. En nós a transparencia política e administrativa non é que sexa translúcida, é opaca ou inexistente. Podémolo observar estes días na defensa numantina de posturas oficiais, que máis que refutar nada, pídennos que creamos na súa desacreditada palabra. Non se pode ser Primeiro Mundo sendo opacos, irracionais, oficialistas, ou demagogos.

7. Os límites políticos non están ben establecidos, como correspondería a unha democracia do Primeiro Mundo, onde cada quen ten o seu papel e o poder se autolimita desde distintos ámbitos. Aquí, boa parte do poder xudicial rende pleitesía aos políticos que os nomean, o poder económico pídelle axuda constantemente e despois correspóndelle, a relixión oficialízase ...

8. O proceso de represión que tenta amordazarnos tanto a cidadáns coma a medios de comunicación é impensable no Primeiro Mundo. A imposición da censura -a través de leis- ou da autocensura -a través de cargos- non ten cabida nas democracias asentadas.

9. Non somos Primeiro Mundo porque estamos colonizados polos imperios actuais, que nos utilizan como meros receptores das súas mercadorías. Asumimos formas e estilos de vida, marcas de prestixio, envexamos o que eles fan e desprezamos as nosas tradicións. Absoluto Quinto Mundo.

10 Definitivamente, nin somos nin seremos Primeiro Mundo mentres carezamos dunha cidadanía comprometida, con conciencia e valor moral para consigo mesma e coa colectividade. Valorar os dereitos por riba dos deberes, carecer do concepto de compromiso social, non dispoñer de esixencia moral pública e ser pasivos e indolentes convértenos en Quinto Mundo. O Primeiro Mundo ten capacidade de reacción moral,  social, económica, cultural, política, civil...

Poderíanse dar máis argumentos, pero sirva este sucinto decálogo para pensar e cartografar a nosa situación no mapa.

Publicado no Progreso 2-3-2012