Casas deshabitadas

Mar Carballo Cela

“En la casa vacía han florecido rojos los rosales y hecho/ su nido las golondrinas de alas agudas…/ ¿Por qué dicen que está vacía?” Dulce María Loynaz describe nestes versos unha casa abandonada polos seus habitantes, pero chea de vida. É o poder da poesía, conseguir idealizar a realidade ante a visión descarnada do que nos resulta desagradable contemplar.

Sempre me produciu tristeza -supoño que a todos nos pasa- ver unha casa deshabitada invadida pola maleza. Inevitablemente, imaxínoa noutros tempos con xente trasfegando, entrando e saíndo, abrindo ventás e botando fume pola cheminea… Na nosa paisaxe, de vez en cando, atopábaste cunha casa así que te levaba a esa melancolía pasaxeira; pero o caso é que agora xa son parte habitual e constante do noso territorio a pouco que te achegues ó rural. Son pobos enteiros. E aquela melancolía pasaxeira transformouse en preocupación por ver desaparecer unha época, unha forma de vida.

O capitalismo máis voraz acabou impoñendo a vida urbana como única alternativa. O campo debe adaptarse á explotación a gran escala, non se permite convivir con el se non é mediante o modelo industrial; e de non ser así, só queda convertelo nun parque temático de visita turística ou de retirado descanso para quen poida pagalo. A nosa relación coa natureza cambiou; e con ela, as relacións humanas. Pouco queda xa daquel tecido social colaborativo entre os veciños das aldeas, que vivían coa tranquilidade de quen se sente protexido polos seus. A sociedade de mercado acabou illando a eses poucos habitantes que apenas esperan outra axuda que aquela que poden comprar. E ensináronlles outros nomes para ocultar o mundo que lles roubaron: chámanlle autosuficiencia e intimidade, pero en realidade trátase de soidade e incomunicación.

Co xardín e o horto urbano intentamos non perder ese contacto que tanto necesitamos co noso ambiente natural, pero é só un pequeno subterfuxio para aqueles que poidan permitirse esa presenza testemuñal do paraíso perdido.

As posibilidades laborais na aldea son mínimas e os servizos concéntranse nas cidades, obedecendo a orde do máximo rendemento. E eu pregúntome: é posible recuperar o rural sen recuperar o seu estilo de vida propio? Pode sobrevivir unicamente como lugar destinado ó  turismo e ó lecer? A natureza como decorado terapéutico ó que acudir para aliviar o estrés urbanita, é unha boa opción?

Outros din que na nova sociedade dixital ultraconectada haberá traballos que se poderán realizar a distancia, o cal favorecerá que moitos se animen a retornar. Dubido que esta sexa a solución.

A época que vivimos vese reflectida claramente na relación que mantemos coa natureza. Explotación, contaminación, turismo e retiro non parece unha boa combinación para manter o equilibrio que necesariamente debemos conservar; non esquezamos que a palabra “cultura” procede de cultivar, coidar o agro, así como temos que coidar o espírito… Os versos de Loynaz recórdanme o moito que boto de menos convivir coas roseiras e as andoriñas. Non sei que ten pensado facer ó respecto Silicon Valley.

Publicado no Progreso o 27-4-2019