Elías Pérez Sánchez
Case corenta conflitos bélicos e innumerables zonas quentes atopamos no
mapamundi en pleno século XXI. O mundo segue en guerra e os resultados do
Índice de Paz Global 2010 mostraban xa que a paz segue sendo un horizonte
bastante afastado para o xénero humano. No seu momento, no Foro Compostela
2010, xa se analizou con certa profundidade o candente panorama internacional e
o feito máis que evidente de que no canto de avanzar cara a cotas máis elevadas
de concordia entre os estados, o planeta, aos poucos, estase volvendo cada vez
máis inhóspito e menos pacífico. E por riba, no Foro Mundial de Educación para
a Paz celebrado en Madrid o ano pasado, expertos procedentes de máis de 70
países abordaron a triste realidade das distintas formas de violencia
interpersoal, que xerou entre 2000 e 2014 a morte de seis millóns de persoas,
máis incluso que as falecidas nos conflitos bélicos.
Sempre existiu a crenza no progreso moral do ser humano e na mellora, a
través da educación e a ética, do seu comportamento social. Platón,
Aristóteles, Kant, Hobbes, Rousseau, Mill, entre outros, discutiron ao redor da
natureza humana, dos factores que fan que o home sexa desapiadado cos demais e
as razóns e recursos que habería que aplicar para restrinxir ao máximo as
condutas antisociais. E sobre todo aquelas que implican un plus elevado de
crueldade e barbarie. Dende a etoloxía, tanto Konrad Lorenz como Ashley Montagu
ou Robert Ardrey adicaron boa parte dos seus estudos e investigacións en
clarificar a bondade ou maldade natural do ser humano. Porén, paralelamente a
tales reflexións e a medida que o home era capaz de dominar con máis recursos a
natureza (tamén a humana), a historia móstranos que os horrores, a crueldade e
a barbarie humana non só aumentaron exponencialmente senón que manifestáronse
con maior habilidade, pericia e sofisticación. Aí temos a historia do século XX
e os horrores e atrocidades de factura humana tan familiares: as dúas guerras
mundiais, Ruanda, Vietnam, Iugoslavia, ou Camboia.
O século XXI preséntasenos, como sinalei ao principio, dun xeito no que a
crenza no progreso moral do home está sendo tamén socavada. As atrocidades e
perversións (Iraq, Afganistán, agora Libia e Siria,) persisten. Pensar a
distancia e dun xeito pasivo e inhibido en tales episodios non basta. Porque,
aínda que custe esforzo retomar o optimismo antropolóxico, fillo da Ilustración,
máis sombrías resultan as consecuencias que conleva o pesimismo antropolóxico:
aceptar sen esperanza que non hai unha diagnose sólida da natureza humana e que
a cámara dos horrores do noso pasado primitivo forma parte inexorable das nosas
vidas.
Publicado no Progreso o 5-5-2018
No hay comentarios:
Publicar un comentario