Gonzalo Pérez López
O anuncio de que a crise rematou por parte dos que interesadamente a
provocaron e xestionaron vén coincidir co inicio da crise seguinte.
O capitalismo deseña ciclicamente as súas propias crises, ás que dota de
diferente profundidade e obxectivos concretos, segundo a súa comenencia en cada
caso. Independentemente da énfase que poña en algún obxectivo puntual, todos
obedecen ao gran obxectivo xeral: a súa reprodución constante como sistema
dominante mediante a realización da súa esencia, que non é outra que a
acumulación e concentración de plusvalía e a imposición da idea, concomitante
coa anterior e potencialmente lexitimadora, de que fóra del non hai alternativa
posible.
Co plan quinquenal de desmembramento social que o capitalismo aplicou con
saña no noso país e que, a efectos propagandísticos e infusión de medo,
denominou crise, lograron retrotraernos máis dun cuarto de século en liberdades
e dereitos e a sinerxía entre o incremento escandaloso de ricos e a acentuación
da desigualdade, recoñecida por todos os organismos internacionais, parece
confirmar o éxito da operación emprendida.
Realmente o que padecemos non é unha crise senón que, pola violencia dos
cambios que produciu e polos funestos efectos que ocasionou nas vidas da
maioría da poboación, ben podería catalogarse de revolución, pero este termo é
celosamente custodiado para o seu uso restrinxido e banal polos donos do mundo
e, por ende, das palabras.
Entón, ¿en que momento estamos do proceso cíclico aludido? Para detectalo
sigamos unha serie de pautas básicas. Así, observemos se os salarios se sitúan
ó nivel de décadas atrás e inciden cada vez menos no costo do produto, se unha
parte importante da poboación en idade de traballar (xoves porque aspiran a
independizarse e maiores porque temen non ter outra oportunidade) está disposta
a facelo en absoluta precariedade, con horarios, dispoñibilidade e
desprazamentos deshumanizadores, se a protección da saúde empeza a formar parte
do mercado en detrimento da súa orientación universal e pública, se empezamos a
convencernos da necesidade de contar cun seguro privado, se cada vez máis xente
retrae parte do que necesita para vivir dignamente para contratar un plan de
pensións, se os centros de ensino público se conciben como lugares de aparcamento
para os desherdados do sistema para garantirlle a reserva permanente de man de
obra barata e se o medo paralizante e a resignación se van apoderando de nós e
buscamos supostas solucións individuais, insolidarias e efémeras no canto das
colectivas, solidarias e duradeiras. Se todo isto é observable, a reiteración
teimuda da mensaxe de que a crise está practicamente rematada, será o sinal
inequívoco de que, simultaneamente, comeza a próxima.
A necesidade de manter as formas no ámbito político, cunhas eleccións no
horizonte próximo, obriga a frear calquera alternativa crítica que poida
agromar e, co fervor do coro mediático ao seu servizo, apuntalado por estómagos
agradecidos de variada condición, préstase a proclamar que, aínda que faltan
certos retoques para contentar ás ‘institucións’ (como chaman agora para
rebaixar a intensidade psicosonora ó que chamaban troika en pleno auxe da
inoculación de medo), a crise está superada, pero que hai que impedir que
‘radicais’ de variada condición deturpen «a obra que construímos co esforzo de
todos(?)», alimentando constantemente a expectativa de que o crecemento
macroeconómico empezará a notarse tamén na economía familiar. E así garántese a
secuencia inexorable do proceso cíclico: facer que apunte unha lixeira,
progresiva, pero non xeneralizada melloría no día a día dos de a pé, só para
cubrir necesidades do sacralizado mercado, convencernos de que o sacrificio
conduce á felicidade (bendito capitalismo que nola permite porque, aínda que as
veces aperte, nunca afoga), medrar sen control, xa somos felices, consumir
desaforadamente, mercar e tirar sen límite,… necesidade dunha inflexión, hai
que reconducir a situación, ollo con tanta medranza (viviamos «por riba das
nosas posibilidades»), provocar medo á posible crise, asumir a necesidade
dalgún axuste ou, en eufemística pirueta, ‘elemento corrector’, oficializar a
crise e aplicar un novo axuste duro para os de sempre. E, así, repítese, con
matices segundo as necesidades do momento, sen solución de continuidade.
Polo tanto, estas crises moi pouco teñen que ver coas provocadas por
desastres naturais, dinámicas ou situacións imprevisibles. Se foran desta
índole, faríase unha análise seria das causas reais que as orixinaron e
adoptaríanse as medidas pertinentes para tratar de evitar outras similares. Non
teñen tampouco o sentido que se lle puido dar en certos momentos históricos de
esgotamento dun modelo económico e social e a necesidade de ser substituído por
outro. Non é o caso. Aquí o sistema non só non se cuestiona, senón que sae
reforzado e os seus custodios non teñen reparo en levarnos á mesma situación de
partida se lles resulta beneficioso.
Pero o rebumbio da presente crise, ficción para os que a planificaron,
realidade para os que a padecen, operou, ademais, como cortina de fume para
imposibilitar calquera reflexión e agochar a auténtica crise: a ecolóxica e de
desregulación do crecemento, a de distribución desigual da riqueza e a de
menosprezo social dos valores morais universais.
Así, entón, se queremos intentar
romper o perverso ciclo, non agardemos polo imposible remate da crise e,
aplicando o proverbio chino, escavemos o pozo antes de ter sede.
Publicado no Progreso o 10-1-2015
No hay comentarios:
Publicar un comentario