Quizais...

María Isabel Sánchez Corral

 

Quizais este tema sexa xa coñecido, eu mesma escribín varios artigos sobre esta temática ou tocando aspectos que forman parte del: o patriarcado. Pero non podo deixar de escribir sobre isto cando no 2017 en España foron asasinadas 52 mulleres, segundo as estatísticas oficiais e 97 cando falamos de feminicidios fose do campo da oficialidade e as súas regras.

A pregunta ante o horror é sempre a mesma, por que? Pero ante ela, uns non queren responder e a outras non se lles escoita. Os uns son parte do problema, pois non se cuestionan a estrutura patriarcal que conforma unha sociedade cuxa base se asenta no poder do pai de familia, e onde as mulleres están sometidas e son dominadas polos homes.

O home a través da cultura debe dominar a natureza e polo tanto, dominar á muller que considera o natural fronte a el, que representa a cultura. A muller representa a familia e a esfera privada fronte ao home, que representa a sociedade e o ámbito público. Todo isto transmitiuse a través de diferentes mitos, neles as mulleres aparecemos como un castigo, personificamos a maldade e a perfidia. Pandora é creada por Hefesto e outros deuses, baixo as ordes de Zeus, para castigar o roubo do lume por parte de Prometeo.

Os homes terían lume a cambio dun belo mal: Pandora. E ela que era bela, mentireira, sedutora, intelixente, voluble e curiosa abriu a caixa que contiña os males humanos que se esparcieron por toda a Terra: a enfermidade, a pobreza, a vellez, as pragas, o odio, os vicios, a violencia, a tristeza… Todas as mulleres somos as herdeiras de Pandora: "Dela procede a liñaxe das mulleres, pois funesta é a liñaxe e a estirpe das mulleres" (Hesíodo).

Non se quedan atrás os relatos doutras relixións. O Antigo Testamento no seu libro do Xénese relata como Eva, unha muller, traizoa, mente, engana e peca pola súa curiosidade mal sana. A partir de aí para o home acabouse o paraíso, pero tiña a quen botar a culpa da súa desgraza, a unha muller.

O patriarcado e a sociedade retroalimentáronse na súa xénese e desenvolvemento. A sociedade técese a través das familias, estas fundaméntanse en relacións exogámicas e no intercambio das mulleres para cumprir co tabú do incesto, segundo Lévi Strauss. Un home non se casa coa súa filla, pero dálla a outro home co que establece unha relación entre dúas familias. As mulleres son moeda de cambio, a través delas técese a sociedade de forma artificial, de vínculos non consanguíneos. O home ao mesmo tempo que xeraba sociedade xeraba patriarcado.

Podemos pensar que isto se daba nas primeiras sociedades primitivas, pero non. O patriarcado é unha estrutura que percorre a historia. É verdade, que as condicións das mulleres variaron ao longo da historia e mesmo podemos dicir que nalgún aspecto melloraron dependendo da cultura da que falemos. Pero as mulleres seguen sufrindo a dominación e a desigualdade por parte dos homes; isto non se podería entender sen explicar o patriarcado como alicerce da sociedade. A súa manifestación máis visible son os feminicidios que só mostran unha cara, a da morte. A outra, a dos malos tratos continuados, a violencia psicolóxica, a agresión sexual, a violación, a ablación, a lapidación, o estigma menstrual, a explotación sexual non se ve tanto, e ás veces, esquécese á vez que apagamos a TV ou nos desconectamos da internet.

O Estado tamén exerce violencia contra as mulleres cando permite ou fomenta a desigualdade, a brecha salarial, a pobreza, a precariedade, a carga do traballo reprodutivo, os asasinatos de mulleres. Porque a súa estrutura é patriarcal e o patriarcado, como estrutura que é, subxace a fenómenos diferentes en sociedades e épocas diferentes. Tendo unha única consecuencia, a dominación e a desigualdade das mulleres. A desigualdade alimenta ao capital. Son as mulleres, na súa maioría, as que realizan o traballo reprodutivo e incorpóranse ao mercado laboral nas peores condicións de subalternidad e precariedade, nun mundo onde o home puxo as normas e cre que pode seguir facéndoo.

Cincuenta e dous asasinatos ou noventa e oito feminicidios, dúas lecturas: a do sistema e a feminista. Isto é o que nos permite ver como esa estrutura patriarcal mantense e interpreta uns feitos baixo a lectura de violencia con ou sen vínculo afectivo de parella ou exparella. A violencia que sufrimos as mulleres se non hai ou houbo vínculo afectivo parece ser que non é violencia de xénero. As violencias que invisibiliza o sistema non son violencia.

A medida póñena eles, o que é e o que non é violencia dítao o patriarcado. Polo tanto, non esperemos deles nin unha solución nin ningún cambio ao cal non se vexan obrigados, custa perder privilexios. Serán as outras, as alteridades, as mulleres feministas e os seus aliados as que busquen e atopen outros modelos, outras comunidades.

Publicado no Progreso o 13-1-2018