Elías Pérez Sánchez
A ortodoxa bioética contemporánea, reconvertida ultimamente en bioética
global, pretende resolver os conflitos orixinados polas ciencias da vida a
través dos consabidos Principios de Georgetown (autonomía, beneficencia, non
maleficencia e xustiza). Devanditos principios recibiron severas críticas sobre
todo no ámbito bioético latinoamericano, por insuficientes, e porque exaltaban
a moral individualista diluíndo a idea de xustiza social, e pola dificultade de
elaborar un estatuto epistemológico claramente definido dos mesmos.
Nos últimos tempos xurdiu a expresión bioética da protección formulada
inicialmente polos filósofos Miguel Kottow e Fermín R. Schramm, coa finalidade
de tentar dar conta dos conflitos e dilemas morais relacionados coa saúde
pública e o recoñecemento de facto dos dereitos humanos, sobre todo en América
Latina, e que dificilmente poden ser resoltos polo patrón norteamericano da
bioética principialista.
A bioética da protección, stricto sensu refírese ás medidas a tomar para
protexer a individuos e poboacións que non dispón de recursos que lles garantan
as condicións indispensables para levar adiante unha vida digna e que moitas
veces son excluídos da comunidade política e das políticas dos dereitos
humanos. Lato sensu é máis ambiciosa: aínda que outorga prioridade aos
intereses dos máis desamparados ofrecendo un contido concreto ao ideal de
xustiza social, tende tamén a pensarse teleolóxicamente e de acordo coa
terminología defendida por Derrida, como a ética dunha nova «forma de
cosmopolitismo» e dunha «democracia futura» fundamentada na «hospitalidade
incondicional» ou universal, como diría Kant.
Con outras palabras: máis aló do apriorismo principialista antes citado, a
bioética de protección ten como obxectivo prima facie un humanitarismo real en
defensa dos máis débiles e inocentes —os que sofren unha «vida espida», en
palabras de Giorgio Agamben—. Pero tamén se pregunta que ocorre cos dereitos
humanos cando non acadan a protexer as persoas excluídas da comunidade política
e relegadas á condición de mera supervivencia ou de vulnerabilidade máxima.
Concluíndo, a protección non exclúe a priori o exercicio da autonomía, por
exemplo, (ao contrario de todas as políticas paternalistas históricas), senón
que intenta ofrecer as condicións necesarias para que o protexido poida
autoprotexerse nun futuro que sexa o menos distante posible.
Xa que logo, sería conveniente tomar nota da necesidade de ampliar os
horizontes daquela bioética global ou universal fundamentada en principios que
son indudablemente insuficientes á hora de resolver outras moitas situacións
conflitivas, ás veces intencionadamente marxinadas.
Publicado no Progreso o 26-7-2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario