Xosé Ramón Cando Vázquez
Dicía o vello Sigmund que era necesaria a represión dos instintos, a través da sublimación, para o mantemento da
estabilidade social. Esta operación psicolóxica non deixaría de ter efectos
colaterais como el mesmo sinalaba en “o malestar a cultura”. Marcuse, entre
outros, prestou moita atención a esta proposición freudiana e concluíu que o que debía ser reconsiderado era a
necesidade da represión dos instintos, propoñendo porén a liberación dos mesmos
paralelamente a supresión do traballo alienado.
Dende a perspectiva desa vinculación entre represión instintiva e traballo
(alienado) podemos estar a piques, en termos históricos, de crebar algunha
algunha desas cadeas opresoras/represoras se temos en conta as seguintes
consideracións:
a) É coñecido que unha das
principais fontes de represión instintiva está na necesidade de obter o máximo
rendemento dos seres humanos entendidos como recursos económicos.
b) É igualmente coñecido, e
cada vez mais aceptado, o feito de que boa parte do traballo humano
desenvolvido na actividade económica tende a quedar obsoleto e, razoablemente,
a desaparecer.
c) Coherentemente, de xeito
mais pacífico ou mais violento, hase facer realidade unha sociedade en que,
dada a súa escasa rendibilidade como recursos produtivos, os seres humanos
escaparán, polo menos parcialmente, dunha das súas condenas bíblicas.
d) Esa sociedade experimentará
un considerable incremento do tempo de ocio e razoablemente do traballo non
alienado (homo laborans de Marx). Efectivamente, o ocio non implica ausencia de
actividade, o ser humano é axente, é transformador)
Hai un eido que resulta especialmente danado coa mencionada represión
instintiva porque está no cerne do noso ser (homo eróticus?), o erotismo é
quizais a parte do ser humano mais asoballada neste contexto produtivo á vez
que o consumo de sexo se converteu nunha importante fonte de ingresos como
sucedeu con todo o ámbito do desexo. As probas dese asoballamento témolas en
nos e arredor de nos, a industria farmacéutica obtén moreas de cartos
facéndonos o favor de fabricar as pílulas que conteñen o noso desexo
diagnosticado como patoloxía (cantas neuroses!).
Se cadra chegou o momento de preguntarlle a Freud (mágoa de oráculo!) se
tendo en conta as condicións desa sociedade que está por vir, mantén o seu
criterio das urxencias represivas ou propón afrouxalas un chisco. É probable
que, dada a escasa preocupación que ten mostrado polos aspectos socioeconómicos
e considerando que a súa “sublimación” e o fundamento da ciencia, a filosofía,
a arte e o dereito, peche de novo a porta á vivencia do erótico, á súa
expresión xenuína e non, necesariamente, desviada a través de códigos
filosóficos ou legais.
Parece evidente que entre as transformacións que se aveciñan por mor do que
se adiviña como un cambio no actual modo de produción (Marx dixit) están as que han de afectar ao noso ser
erótico. Semella razoable subir un chanzo no que atinxe a afrouxar as cadeas da
represión sen esquecer que conta cun aliado poderoso no mercado do sexo que
adormece o erotismo no berce do consumo.
Publicado no Progreso o 3-9-2016
No hay comentarios:
Publicar un comentario