Mar Carballo Cela
Dous grandes filósofos do mundo clásico, Platón e Aristóteles, representan
dúas maneiras opostas de conducirnos cara á comprensión do ser humano. Platón
pretendía achegarnos á verdade do que somos descubrindo as esencias, as ideas
inmutables e eternas que nos definen (que habitualmente acaban sendo as ideas
inmutables e eternas que outros din que nos definen). Aristóteles, pola contra,
partía dos individuos concretos e particulares, das súas vivencias e
experiencia para, desde elas, ir construíndo cada quen a súa propia identidade
e felicidade.
Dúas maneiras diferentes, desde logo, de pensar o que somos que os levaron
a dúas maneiras diferentes de pensar a política: a maneira de Platón impón un
modelo ahistórico, xeométrico e ríxido elaborado polos sabios; a de
Aristóteles, unha sociedade que ha de ser construída na deliberación permanente
dos cidadáns sobre o que debe ser conservado ou cambiado en virtude de cada
nova circunstancia. E aínda que tamén se atrevía a aconsellar o que consideraba
mellor no sentido platónico (influído seguramente polo seu mestre), no seu
pensamento atopamos xa esa apertura ó debate, á revisión constante, tendo en
conta que revisar non significa necesariamente cambialo todo, senón ter a
oportunidade de rectificar o que estimemos conveniente.
A base da democracia está representada nesta segunda maneira de ver as
cousas: os cidadáns temos a oportunidade de revisar e de rectificar. Pero as
condicións baixo as cales se produce a deliberación son determinantes: non se
pode esperar que persoas cun presente deshumanizado e atemorizadas polo seu
futuro sexan solidarias e benevolentes, por iso o poder (sempre o poder da
elite económica) se encarga de crear as condicións necesarias para fomentar no
pobo a insolidariedade e o egoísmo propios de calquera individuo ameazado.
Desta maneira, asegúranse de que prosperen decisións favorables ós seus
intereses. E mentres tanto, seguimos inxenuamente esperando a que algún
iluminado coa súa ciencia política ou económica deseñe un mellor modelo social,
sen darnos de conta de conta de que non é tanto cuestión de ciencia en xeral
como de empatía en particular, é dicir, de sensibilidade coa situación de cada
ser humano: iso é o que nos falta. Coñecemento político e económico hai moito,
suficiente; pero empatía, pouca.
Sentirnos a salvo mentres outros caen na desesperación non conduce a ningún
futuro prometedor. Ningún modelo racionalmente perfecto poderá salvarnos, tal e
como pretendía Platón. Certo que hai modelos mellores e peores; pero os peores
non chegan a realizarse cando se impón a mirada nada científica da compaixón
humana.
Publicado no Progreso o 12-11-201
No hay comentarios:
Publicar un comentario