Decrecemento e felicidade

Elías Pérez Sánchez

A concepción ortodoxa da Economía céntrase en dous principios tan básicos como claros: o crecemento económico debe ser prolongado, permanente e duradeiro; para manter o devandito crecemento, a produtividade debe incrementarse dun xeito continuado. No fondo dos devanditos principios subxace un optimismo sen freo, unha fe cega en que o crecemento económico xera un maior benestar e calidade de vida á cidadanía.

Con todo, xa desde os anos setenta, a comunidade científica comezou a anticipar que o modelo industrial imperante non sería sustentable. E na actualidade é un feito real que os recursos naturais escasean, que o cambio climático (a pesar do negacionismo) é unha evidencia científica e que as desigualdades económicas son cada vez máis patentes. É, tamén, unha evidencia empírica que o modelo social, económico e produtivo das últimas décadas implementou coa súa perversidade a explotación do traballo (vivimos nun sistema de economía libre, pero non nun mundo libre). Ante a devandita situación urxe un compromiso ambiental e a implementación de políticas sustentables. Urxe propoñer outro modelo económico e social baseado na procura da sustentabilidade real que, entre outras cousas, non esgote os recursos que non son renovables.

A este paradigma ou proposta alternativa, os teóricos da economía e da ciencia política chámanlle decrecemento. O decrecemento non implica austeridade ou pobreza senón adecuación entre economía e realidade ambiental (polo tanto, xestión da escaseza), redución do consumismo como (falso) recurso para acadar a ostentación social e o éxito individual. O decrecemento pode ser entendido tamén como crecemento sustentable, isto é, a supresión do superfluo e alienante, a substitución progresiva de vellas formas de produción contaminantes que esgotan os recursos naturais e a recontextualización do traballo como actividade humanizadora que favoreza a sustentabilidade, a autosuficiencia e que supere o binomio traballo produtivo/traballo asalariado en beneficio do traballo reprodutivo/non remunerado. En definitiva, vivir mellor con menos.

A vella sociedade da opulencia mantense en estado comatoso, namentres, o decrecemento non anticipa necesariamente unha deterioración das condicións da vida. Ao contrario, carrexa melloras substanciais como as vinculadas á redistribución dos recursos, o benestar das xeracións futuras, a preservación do medio ambiente, a saúde física e mental da cidadanía e as novas (e mellores) condicións do traballo. Supón, xa que logo, unha vida máis harmónica coa nosa contorna natural. Ou decrecemos voluntaria e racionalmente ou terémolo que facer obrigados polo afundimento do capitalismo global no que vivimos. Toquemos terra.

Publicado no Progreso o 18-2-2017