María Isabel Sánchez Corral
Os ideais da Ilustración non afondaron demasiado
na sociedade española do século XVIII. A emancipación do ser humano, a loita
por facerse dono do propio destino percorren o XIX con maior ou menor fortuna a
través de distintas constitucións, voltas ao absolutismo, primeiras repúblicas,
restauracións borbónicas e dictablandas. Durante este século non se logra
establecer unha sociedade democrática en España debido aos intereses
compartidos entre a oligarquía e a monarquía que impedían o avance da sociedade
establecendo cando interesaba unha pseudodemocracia constrinxida pola propia
oligarquía e o caciquismo. Ambas as dúas perpetuábanse nesta época grazas ao
bipartidismo, o analfabetismo e o poder da monarquía.
En cambio eses ideais ilustrados parecen
percorrer as rúas das nosas cidades ao son da Marsellesa un 14 de abril de
1936. Arraigados nas loitas obreiras, as organizacións cidadás, sindicais e
culturais traen no seu son aires de cambio, a busca e construción dunha
sociedade nova fundamentando unha verdadeira democracia que á monarquía non
interesaba desenvolver.
Todo isto trúncase co golpe militar do 18 de
xullo de 1936 onde unha vez máis se unen os intereses do poder oligárquico.
Deveñen corenta anos de ditadura fascista con represión xenocida e a súa educación
no apoliticismo. Como consecuencia non moi inmediata temos unha monarquía ao
gusto do ditador e unha non transición. As consecuencias, agora se inmediatas,
son o bipartidismo, o pouco gusto pola política, o mantemento dos poderes
oligárquicos e a desmemoria sobre a nosa propia historia.
Esa educación na “non política” durante o
franquismo construíu homes e mulleres que se cabrean ante as inxustizas,
blasfeman contra os corruptos e senten o mal alleo no seu propio ser, pero son
incapaces na súa vida democrática de colaborar ou asociarse cos seus
conxéneres. A educación franquista fíxolles ver que o máis importante era a
familia, o traballo ben feito e non pensar en nada máis. Todo iso bañado dun
individualismo que por momentos lles convertía en pequenos ditadores ou
capataces ata na súa propia casa. Máis tarde o tardofranquismo trouxolles ese
capitalismo que os facía máis modernos e os asomaba a esa transición que lles
arrancou a súa historia e a dos seus pais.
Pais e nais que educaron os seus fillos e fillas
no "todo está ben, non preguntes, preocúpate por ti pois ninguén o fará,
todo o mundo sabe pero... Educando no medo inculcaron sen sabelo unha actitude
vital que xerou unha sociedade incapaz de asumir valores democráticos e con
pouca cultura política como denominador común. O cal nos levou facilmente a
asumir, aos seus fillos e fillas, o capitalismo popular sen cuestinarnos
demasiadas cousas.
Mergullámonos primeiro no "paso de
todo" dos oitenta para enxalzar o "todo vai ben" da década
seguinte. Nesa época internabámonos nas finanzas de forma afeccionada, liamos
as páxinas cor sepia dos xornais de tirada nacional, faciamos os nosos pequenos
investimentos e parecíanos ben a xestión privada dalgún sector público ou
directamente a súa privatización, pois o privado sempre funcionou mellor e era
o modelo a seguir. Se nos dicían que estabamos a destruír os servizos públicos
cunhas consecuencias irreparables para o ben público, mirabamos a outro lado ou
simplemente riscabamos "eses" de rancios, puristas ou pasados de
moda. Vivíamos coma se fosemos accionistas de Telefónica, Fenosa ou Repsol,
aínda que fose a través do televisor. Chegou a fin de século, compramos unha
casa e fixémonos propietarios, fómonos de vacacións a crédito e fixemos un
investimento no noso benestar privado.
Todo isto durou pouco e a realidade fíxose máis
dura por crer no espellismo que nos poñían diante como duradeiro. Como non
estar desencantados, enfastiados, enfadados con tamaña tomadura de pelo que nos
obriga a pagar unha débeda contraída polos desmandos do poder político e
económico.
Ante todo o que pasou e está a pasar seguimos
pensando como eses pais educados no medo e no apoliticismo? Temos que esperar a
que outros fagan as cousas por nós? Que esperamos que cambie sen participación,
mobilización, compromiso, colaboración, sen ganas de transformar e cambiar o
sistema no que vivimos? Non pensemos que só o voto cambia o estado das cousas.
Como cidadáns e cidadás debemos forzar que se produza un cambio real, a través
do traballo colectivo que constrúa unha verdadeira democracia fundamentada na
xustiza social, a igualdade e a liberdade.
Vivimos tempos de cambio e unha vez máis a
emancipación do ser humano, como ideal da Ilustración, debe percorrer as rúas
neste momento histórico. Debemos involucrarnos, facernos donos do noso propio
destino, dignos do momento que nos toca vivir
Publicado no Progreso o 09-8-2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario