Poder e linguaxe

 Gonzalo Pérez López

 

Que vivimos unha etapa de degradación galopante da democracia parece evidente á  luz dos datos que indefectiblemente vai ofrecendo a realidade cotiá. É moi probable que esta situación que interpretamos como degradante non sexa máis ca expresión, nun momento histórico concreto, dun modelo que, interesadamente, se cualificou  como democrático cando, na realidade, nunca foi tal.

En calquera caso, asistimos a un proceso de dexeneración pluridimensional da vida política, (entendida esta como participación colectiva na organización racional - moral da convivencia), alentado polo poder económico e os seus satélites, estratexicamente repartidos por todo o mundo, que ten como obxectivo prioritario o logro da alienación xeral que transforme cidadáns en súbditos.

De entre o inmenso arsenal de armas de destrución masiva do máis mínimo indicio de intervención dos cidadáns  na xestión dos seus intereses dos que dispón, hai unha que o citado poder  emprega, con sistemática fruición, que é a  calculada perversión da linguaxe como elemento de control social. A enorme relevancia que isto ten só se pode comprender se se valora suficientemente o elevado nivel de consecución dos seus obxectivos de control, sen ter que botar man, polo menos de momento, doutros medios para acadalo que ensuciarían o escenario e resultarían pouco “estéticos” para a formalmente civilizada Europa que nos acolleu no seu regazo.

Dende os eufemismos ás falacias, desde o mar de siglas indescifrables para a maioría dos cidadáns ós circunloquios ou á distorsión obscena da linguaxe, todo se orienta á a asentar  e xeneralizar o discurso dominante. A sistemática aplicación dos principios goebbelsianos (non por precisa resulta menos arrepiante esta asociación) da propaganda, coa inestimable colaboración dos corifeos mediáticos para a súa difusión inmediata, forma parte  inseparable dos procesos de alienación global que impidan o pensamento autónomo  e corten de raíz calquera asomo de actitude crítica que poida poñer en cuestión  o status quo dos controladores.

Outras urxencias impídennos entrar no interesante debate que manteñen, tanto filósofos como psicólogos, sobre a relación entre pensamento e linguaxe, pero sen pretender simplificar, e mantendo a interdependencia dos mesmos, coa perspectiva da realidade que describimos,  a utilización da linguaxe como (de)formación do pensamento, parece  evidente.

É tal o volume de exemplos que acotío se nos ofrece que, intentar poñer  un  de cada modelo de perversión, desborda o marco deste artigo, pero “externalizar” por privatizar, ”reformas estruturais necesarias para atallar el déficit” por recortes de dereitos básicos (sanidade, educación...), “copago” por pagar dúas veces polo mesmo servizo, “flexibilizar el mercado laboral” por paso previo ao despido libre, “regularización de capital oculto” por amnistía fiscal, “capital estresado” por malversación de cartos públicos, “regularización competitiva dos salarios” ou “recargo de solidariedade temporal” por redución salarial  drástica, “decreto de plurilingüismo” por certificado de defunción da lingua galega, “modulación del derecho de manifestación”, pola súa restrición ou abolición de facto, “hablaron los mercados” por espolio e privatización do público e de dereitos inalienables,  “movilidade exterior de la juventud” por emigración forzada da xuventude en paro forzoso, poden dar unha idea da ampla gama da manipulación lingüística empregada. Tampouco resulta desdeñable a importancia que ten neste proceso o uso nesgado ou a desaparición interesada de palabras asociadas a compoñentes básicos do ser humano, tales como inmoral, clase social, explotación, inxustiza (coa connotación moral), inxustiza social e moitas outras, como se a súa desaparición social fose a consecuencia “natural” da falta de necesidade do seu uso. Se a isto lle sumamos a fetichización de certos termos da economía cuxo significado real e descoñecido para a maior parte da cidadanía, a terxiversación e o uso de falacias para criminalizar a obxección de conciencia e a desobediencia civil, a aplicación diaria do principio de orquestración, tentando converter mentiras en supostas verdades, o intento teimudo de confundir un “reality show” coa realidade ou converter a realidade nun “reality show”, o panorama resulta desolador dende a perspectiva da calidade democrática máis elemental.

Aínda que non é pouco o enumerado, paga a pena deterse,  polo exemplarizantes que poden resultar, no uso perverso de conceptos como  “crise”, “déficit público” e “antisistema”.

Fracasado o intento de conter o uso xeneralizado da palabra crise, pasaron a vulgarizala, limitándoa ó económico, sen afondar na crise  de valores, por exemplo,  diluíla dotándoa de ambigüidade, terxiversar o seu sentido, asociando a súa superación ao control do déficit público, sen que os cidadáns máis desfavorecidos  advirtan que, ao asociar dito control á drástica redución do gasto social, serán eles os que soporten o peso da situación e, o máis importante, transformando en dogma a adxudicación errónea a unha causa para transpoñer aos que padecen a crise a responsabilidade da mesma.

Instalados na cerimonia da confusión, os afectados vense incapacitados para a máis mínima reflexión que lles permita comprender o papel do sistema no desencadeamento da crise e, aínda menos, decatarse de que a súa superación pasa por unha actitude antisistema que permita a substitución deste.

Unha parte da suposta esquerda política que tería a misión de representar on intereses dos alienados, axudándolles a saír dese estado, a que representa os rescaldos dunha socialdemocracia decadente, prestase a facer o xogo de representar unha falsa alternativa que axude a lexitimar o modelo neoliberal mediante un bipartidismo de consenso ideolóxico que elimina a política a favor dunha economía orientada á exclusión da maioría dos cidadáns, na liña do que J. Rancière denomina “postdemocracia”.

Concatenado con todo o anterior, e formando parte inseparable dun plan global, o discurso dominante imponse con facilidade, xa que a esquerda real non ten  acceso aos medios para contrarrestalo e as redes non son aínda capaces de compensar esta eiva.

O feito de que a dereita extrema, correlato político do poder económico que se impón , denomine esquerda a ese simulacro que asume sen rubor o discurso dominante, é unha maneira hábil de avalar este, converter en posible alternativa á versión edulcorada do mesmo modelo e invalidar calquera opción á que se presenta como “aventureira”, ”violenta” e “antisistema”.

A alienación cidadá é tal que está maioritariamente incapacitada para ver que hoxe, se defendes un sistema fiscal progresivo que distribúa a riqueza xustamente, unha regulación pública do mercado, un desenvolvemento sostible, a creación dunha banca pública, a inalienabilidade dos dereitos humanos que garanta globalizadamente unha vida digna fronte  á voracidade do poder económico, a remoralización da vida pública ou unha democracia realmente participativa, por poñer algún exemplo, entón necesariamente tes que ser antisistema. E ti, que aspiras a ser un  cidadán libre, vivindo dignamente de acordo con estes parámetros, non es antisistema? Eu, si.

Publicado no Progreso 11-5-2013