Maridaxe perfecta

Gonzalo Pérez López

Aínda que a recente toma de posesión de cargos electos e a simultánea finalización do curso escolar ordinario non aparentan ter unha relación inmediata, en canto afondamos algo na realidade presente e nas consecuencias futuras, a relación tórnase evidente. Vexámola.

Parte dos resultados electorais permitirían albiscar no horizonte, distante, iso si, un leve elemento corrector ou un freo ao impulso das políticas que conduciron á corrupción multidimensional e ó incremento conseguinte da desigualdade social. Pero, a realidade é que calquera pretensión, incluso expresada só como declaración de intencións, que apunte a unha mínima reforma social tendente á redistribución social dunha parte da riqueza, pequena, dende logo, atopa coa resistencia, desproporcionada en relación coas posibilidades de que se materialice, dos que multiplican o seu dominio a base da imposición social da conxunción pobreza-ignorancia.

Dado que polas estreitas regañas da imperceptible democracia política, un pequeno grupo que pon en cuestión o statu quo accedeu ao goberno, que non ó poder, os que gozan deste en exclusiva inician unha guerra preventiva, tendente a bloquear calquera alternativa que intente remover as ríxidas estruturas de control forxadas. Así, poñen en marcha a intervención do seu exército financeiro-mediático coas pertinentes armas de destrución masiva de calquera xermolo de democracia económica e cultural, xa que, sen estas, a democracia política que toleran é unha pura entelequia lexitimadora do seu poder.

Polo tanto, para blindar definitivamente a súa hexemonía, só lles queda pechar a posibilidade de que a democracia cultural poida abrir unha vía cara a unha sociedade máis xusta (lede esta palabra sen rubor). Por iso teñen que combinar a intervención económica coa disolución da educación pública, única canle pola que os máis explotados poderían saír do conformismo que lles impón vivir ó límite da supervivencia, porque, como di Mario Bunge, «a democracia auténtica pódese nutrir dende riba, pero só pode xerminar dende abaixo». Como non teñen a máis mínima intención de nutrila, só teñen que impedir que xermine. E así, pensaron nunha lei que garanta os seus intereses.

A enorme difusión levada a cabo polos voceiros do réxime dos malos resultados que acadaban os alumnos españois nas probas Pisa, PIRLS e similares, aderezada coa necesidade de buscar unha alternativa que redimira o agravio que supoñían para o honor patrio, serviron como falaz xustificación para emprender a elaboración e implantación, na que estamos inmersos, dunha lei de educación contra a maioría que nos introducira definitivamente na «modernidade educativa de mercado».

A lei, non nos enganemos, responde ás necesidades de futuro do modelo de produción do capitalismo, que pasan por converter ós alumnos nun elemento máis do sistema produtivo e, complementariamente, lexitimar as consecuencias que se derivarán do seu desenvolvemento. Isto substánciase volvendo á instrución en detrimento da educación. Se nunca tivo moito sentido a instrución (resonancia militarista), hoxe, coas posibilidades técnicas de acceso á información, se se supera a fenda dixital, aínda ten menos. Por iso, o que actualmente se necesita é educación, profesores educadores comprometidos en coadxuvar na autonomía intelectual e moral dos alumnos, facilitadoras da súa auténtica emancipación. Pero, trátase precisamente do contrario.

Que a lei reitere referencias á ciencia e a técnica non significa que se pretenda potenciar a actitude científica, é dicir, crítica coa distintas parcelas da realidade, senón mecanizar e adestrar nunhas técnicas que permitan instrumentalizar ó alumno para poñelo ó servizo dos intereses do capital neste momento histórico. Para obturar posibles gretas polas que puidera colarse o espírito crítico, minimízanse no currículo as materias que máis o poden favorecer ata deixalas ó borde da extinción.

A lei fai unha selección moi temperá, o que reforza a exclusión do alumno con precariedade económica e social dende que nace. Ademais, despreza a educación emocional, facendo caso omiso das aportacións científicas que a consideran fundamental para desenvolver unha intelixencia emocional que permita ó alumno minimizar a vulnerabilidade ante o efecto das condutas desequilibradoras da súa personalidade e das variadas dificultades da súa traxectoria vital e fomentar habilidades sociais, como a empatía, que lle permitan o seu desenvolvemento integral nunha sociedade democrática, conciliadora e aberta. Pero, ¿como se ía valorar isto, se o que se pretende é fomentar unha competitividade feroz?

Ademais, desmotivaron e deprofesionalizaron ó profesorado, encargándolle un labor asistencial e de entretemento dunha parte importante do alumnado en detrimento da función educativa e académica que lle corresponde e o invitaron a salvagardar as formas a base de facilitar a obtención masiva de sucesivos títulos, con escasísimo valor efectivo, como saída evasiva do sistema, non vaia ser que outro modelo educativo e de esixencia permita a alumnos e pais tomar conciencia da súa alienación e provoque un estoupido social que non haxa ‘lei mordaza’ que o deteña. Mentres, ao marxe da lei, os fillos da elite que a ideou traballan rigorosamente para reproducir e perpetuar o réxime plutocrático tramado polos seus proxenitores.

Polo tanto, convén non perder a perspectiva da maridaxe urdida. Os mesmos que limitan a democracia política, na que non cren, mediante a reiterada mensaxe paralizante de «nosotros o el caos» e a permanente acción obstaculizadora, controlan coa mesma fruición e intencionalidade a democracia cultural porque saben ben que é a mellor forma de evitar que se empece a asentar o piar básico da democracia: a democracia económica.

Publicado no Progreso o 4-7-2015